Święci Piotr i Paweł, obraz El Greca Źródło: Wikipedia
Dziś w Kościele katolickim uroczystość św. Piotra i Pawła, czyli dwóch najważniejszych apostołów. W polskich przekazach ludowych są oni niekiedy ze sobą utożsamiani i występują pod imieniem Pieterpaweł. Więcej jednak miejsca folklor poświęca św. Piotrowi, który jest bohaterem licznych, często zabawnych, bajek i legend.
Jak pisze Piotr Grochowski w Słowniku polskiej bajki ludowej: „W polskim folklorze wyraźnie zaznacza się ambiwalencja w sposobie przedstawiania tego świętego, który ukazywany jest jako najbliższy towarzysz Jezusa oraz wzbudzający respekt strażnik wejścia do nieba, równolegle jednak przypisuje się mu cały szereg cech negatywnych, zarazem nadając wymiar komiczny. W legendach św. Piotr ukazywany jest przede wszystkim jako osoba leniwa, pazerna, porywcza i mściwa, egoistyczna, niecierpliwa, pewna siebie i zarozumiała oraz niezbyt inteligentna. Jego działania sprowadzają się do trzech zasadniczych obszarów: naśladuje czyny Chrystusa, co ma fatalne konsekwencje, próbuje oszukiwać swojego nauczyciela, usiłuje wpływać na działania Jezusa i ich skutki, uznając je za niestosowne czy niesprawiedliwe. Często dopuszcza się przy tym kradzieży oraz namawia swego mistrza, by spuszczał na ludzi nieszczęścia w odwecie za doznane przez siebie zniewagi lub porażki. Również ze swej podstawowej roli rajskiego klucznika nie zawsze wywiązuje się prawidłowo, ponieważ ulegając namowom lub przekupstwu, albo opuszczając swe stanowisko, niekiedy umożliwia dostanie się do nieba duszom grzeszników".
Poniżej zamieszczamy pieśń ludową z naszych zbiorów, w której św. Piotr nie chce wpuścić legionistów za złote bramy nieba (nie mają przepustki!) i wysyła ich najpierw do czyśćca, a potem do piekła. Pan Bóg widzi jednak knowania Piotrusia i każe mu wpuścić utrudzonych żołnierzy.
Nagranie pochodzi z 1976 roku z Krzczonowa.
Zachęcamy również do przeczytania arytkułów o św. Piotrze autorstwa dr Agaty Bielak z naszego zespołu:
• Komizm postaci świętego Piotra w przekazach ludowych, [w:] Słowiańskie barwy śmiechu, red. A. Spagińska-Pruszak, N. Wyszogrodzka-Liberadzka, Gdańsk 2010, s. 126-131.
• Stereotyp świętego Piotra w polskiej kulturze ludowej, [w:] Stereotypy – walka z wiatrakami?, red. A. Bujnowska, J. Szadura, Lublin 2011, s. 233-242.
Wszystkim Piotrom i Pawłom składamy najserdeczniejsze życzenia!
